Geografski položaj
Novopazarska Banja nalazi se u blizini Novog Pazara, u Raškom okrugu. Smeštena je u Novopazarskoj kotlini, na niskoj terasi Banjske reke. Banja leži na 504 metara nadomrske visine, čime se svrstava među najviša lečilišta u Srbiji. Okružuju je planine Golija, Rogozna i Kopaonik. Klima na području Novopazarske Banje je veoma prijatna, broj padavina je veoma mali, sunčanih dana ima dosta, a naleta vetrova gotovo da nema. Ovakvo klimatsko okruženje Novopazarsku Banju svrstava i među klimatska lečilišta. Banja je preko Novog Pazara povezana sa Raškom, Kosovskom Mitrovicom i Kraljevom. Od Beograda je udaljena 278 km. Do nje se može stići Ibarskom magistralom, ili železnicom koja se saobraća do Raške, pa potom putem dolinom Raške ka Novom Pazaru.
Istorija
Novopazarska Banja bila je poznata još starim Rimljanima, koji su izvršili prvu kaptaciju izvora. Tokom srednjeg veka banja je takođe bila aktivno lečilište, naročito kada se u obzir uzme činjenica da se nalazilla kraj samog središta Raške. Tursko osvajanje prekinulo je aktivnost Novopazarske Banje. Početkom šesnaestog veka francuski putopisac Lefevr pominje postojanje „ prirodnih toplih izvora kod Novog Pazara “. Od sredine sedamnaestog veka počinje uređenje banje. Iznad antičkog kupatila Turci su izgradili hamam, kao i karavansaraj za smeštaju posetilaca. Novopazarska Banja stradala je tokom Bečkog rata. Tada su srušeni i Novi Pazar i manastir Đurđevi stubovi. Krajem osamnaestog veka izgrađen je novi hamam, koji je i danas u upotrebi. Početkom dvadesetog veka banja je dobila još nekoliko ugostiteljskih objekata. Međutim, usledio je period potpune zapuštenosti Novopazarske Banje, koji je trajao sve do 1949. godine. Tada su izgrađena dva paviljona, kao i osnovna škola. Stacionar Reumatološkog centra podignut je 1953., a osnovan je i Zavod za lečenje i rehabilitaciju obolelih od miopatije i neuromiopatije. Novopazarska Banja je jedan od najvećih centara za lečenje distrofičara.
Lekoviti faktori
Između dva svetska rata smatralo se da Novopazarska Banja poseduje 7 mineralnih izvora. Zapravo, njih ima znatno više. U površinskom sloju voda izbija na čak 14 izvora. Člavni izvor sa gasnom emancijom daje 1, 1 litar u sekundi, a izdašnost svih izvora je 5 litara u sekundi. Temperatura vode na izvorima kreće se od 15 do 50 stepeni celzijusa, a većina izvora daje hipertermalnu vodu. Termomineralna voda u Novopazarskoj Banji sadrži najviše natrijuma, kalcijuma, kalijuma i magnezijuma, kao i anjone : hidrokarbonate, hlor, sulfat i nitrat. Od rastvorenih oksida poseduje gvožđe, aluminijum – oksid, silicijum – dioksid, slobodne ugljene kiseline i slobodni sumpor – vodonik. Prema hemijskom sastavu vode Novopazarske Banje ubrajaju se u red sumporovitih kiselih hipertermi sa 1, 6 grama čvrstih materija. Terapijsko lečenje obavlja se u Specijalnoj bolnici za lečenje progresivnih mišićnih i neuromišićnih bolesti „ Novopazarska Banja “.
Indikacije za lečenje
U Novopazarskoj Banji se leče :
- Neuromišićne bolesti
- Stanja posle moždanog udara
- Kožne bolesti
- Razni oblici reumatizma ( hronični degenerativni, vanzglobni, zapaljivi )
- Problemi sa kičmom ( išijas )
- Sportske povrede
- Ženske ginekološke bolesti ( sterilitet, upale )
- Stanja nakon preloma kostiju i nakon hiruških intervencija
- Neurološka oboljenja ( neuralgije, oboljenja centralnog ili perifernog nervnog sistema )
Kontraindikacije u Novopazarskoj Banji su :
- Trudnoća
- Infektivna oboljenja
- Maligne neoplazme
- Venerične bolesti
- Parazitna oboljenja
- Akutna oboljenja
- Tuberkuloza
- Akutni tromboflebitis
- Angina pektoris …
Okolina i turistička ponuda
U okolini Novopazarske Banje nalaze se neki od najznačajnijih kultuno – istorijskih spomenika u Srbiji. Manastir Đurđevi stupovi posvećen je Svetom Đorđu, a izgradio ga je veliki župan Stefan Nemanja 1171. godine. Zbog neverovatnog značaja za svetsku kulturu, ovaj manastir se nalazi na UNESCO – voj listi svetske baštine. Manastir Sopoćani je zadužbina srpskog kralja Uroša I. Smešten je u blizini izvora reke Raške, nedaleko od Novog Pazara. I Sopoćani se takođe nalaze na UNESCO – voj listi svetske baštine. Još jedno zdanje pod zaštitom UNESCO – a je Petrova crkva u Rasu. Prvi podaci o ovoj crkvi potiču iz osmog veka, mada se sigurno može reći da je starija. Stari grad Ras je jedan od najznačajnijih kulturno – istorijskih spomenika u Srbiji. Pretpostavlja se da ovaj grad potiče iz perioda vladavine vizantijskog cara Jovana II Komnina, a na UNESCO – voj listi svetske baštine nalazi se zajedno sa manastirom Sopoćani. Još jedno utvrđenje je nezaobilazna znamenitost ovog kraja. To je Stari grad Jelač, koji se prvi put pominje 1282. Udaljen je od Novog Pazara oko 12 km. U Novom Pazaru se nalaze Altum –alem džamija iz šesnaestog veka, zidine turskog grada, kao i drevni han. Osim kulturnog nasleđa, ovo je kraj sa prelepom prirodom. Takođe, u Novopazarskoj Banji omogućene su brojne sportsko – rekreativne aktivnosti, čim je turistička ponuda potpuno zaokružena.