Manastir Ravanica nalazi se u podnožju Kučajskih planina, u blizini sela Senje, nedaleko od Ćuprije. Crkvu posvećenu Vaznesenju Gospodnjem podigao je srpski knez Lazar Hrebeljanović, u periodu od 1375 . do 1377 . godine.
O gradnji Ravanice sačuvana su sva prepisa ktitorske povelje. Nažalost, oba prepisa nas obaveštavaju različito o godini početka gradnje. Prema bolonjskom prepisu, ravanička povelja izdata je 1376 / 7 ., a po vrdničkom 1381 . godine. Međutim, zna se da je isposnik sveti Romil, koji je živeo u neposrednoj blizini, sahranjen 1375 . godine u Ravanici. Ovaj podatak nam otkriva da je manastirsko vlastelinstvo već postojalo, iako sam manastir verovatno nije bio dovršen. Gradnja Ravanice završena je 1377 ., dok je freskopis završen neposredno pred bitku na Kosovu.
Ravanica je posvećena Vaznesenju Gospodnjem. Gradnjom ovog manastira započinje nova graditeljska epoha u Srbiji, poznata pod imenom moravska škola. Crkva predstavlja arhitektonsko rešenje nastalo spajanjem svetogorske tradicije trolisne osnove i modela upisanog krsta sa pet kupola, koji je javlja u vreme kralja Stefana Milutina. U daljem periodu trolisna osnova postala je uzor tokom gradnje hramova. Ravanicu opasuju zidine sa sedam kupola. Podizanje bedema oko manastira ne predstavlja ništa čudno. Knez Lazar je, svestan opasnosti koja preti njegovoj zemlji, s ciljem podizao zidine, kako bi se što bolje pripremio za odbranu. Uostalom, od srednjevekovnih gradova i utvrđenja, najbolje su očuvane one iz vremena Moravske Srbije. Isti princip preuzeo je njegov sin, Stefan Lazarević, tokom čije vladavine su izvršeni mnogobrojni radovi na ojačavanju tvrđava.
Knez lazar Hrebeljanović ( 1329 – 1389 ) se još u mladosti istakao u službi cara Stefana Dušana. On se 1353 . godine oženio ćerkom velikog kneza Vratka, Milicom. Srpsko carstvo nestalo je u neslozi i nejedinstvu potonjih velikaša. Svaki od njih grabio je ostatke države za sebe, ne misleći o opasnosti koja se nad Srbijom nadvila. Nakon bitke na Marici i smrti braće Mrnjavčevića, nestala je i poslednja nada za ponovno ujedinjenje srpske države. U vrtlogu događaja koji su usledili, kao najsnažniji je isplivao knez Lazar. Uz podršku crkve i rodbinskih veza koje je imao, Lazar uspeva da pod svojom vlašću ujedini veći deo tadašnje Srbije. U nameri da potpuno stabilizuje prilike u Srbiji sprečili su ga sve češći turski napadi. Nakon dužeg ispitivanja međusobnih snaga, odlučujuća bitka odigrala se 15 . juna 1389 . godine na Kosovu polju. U bici su poginuli osmanski sultan Murat i srpski knez Lazar.
Telo kneza Lazara preneto je, 1392 . godine, iz mitropolijske crkve u Prištini u manastir Ravanica. Nakon prenosa moštiju, manastir Ravanica postaje mesto hodočašća i centar oko koga se počeo stvarati kult kneza Lazara. Takođe, u Ravanici je stvorena tradicija negovanja pisane književnosti i usmenog stvaralaštva. Najveći deo narodnih pesama posvećen Kosovu i kosovskim junacima nastao je u Ravanici.
Ravaničko bratstvo je, upravo zbog svog značaja u negovanju srednjevekovne tradicije, često dolazilo u sukob sa osmanskim vlastima. Ravanica je u nekoliko navrata rušena i paljena, pri čemu nije stradala crkva, već utvrđenje i manastirske zgrade. Crkva je teško oštećena tek 1686 / 87 . godine, tokom Bečkog rata. Tom prilikom pobijen je veći broj ravaničkih monaha. Sve veća opasnost od turske odmazde primorala je monahe da se priključe Velikoj seobi Srba, koju je predvodio patrijarh Arsenije III Ćarnojević. Tom prilikom oni su sa sobom, između ostalog, poneli i mošti kneza Lazara. Potom su, nakon kraćeg boravka u Sentandreji, obnovili zapušteni manastir Vrdnik na Fruškoj Gori. Manastir, koji je bio posvećen Svetom Jovanu, tada biva posvećen Vaznesenju. Manastir Vrdnik dobio je i novo ime, zbog čega od tog vremena postaje poznat kao Sremska Ravanica. U manastir Vrdnik su prebačene mošti kneza Lazara.
U Ravanicu se 1717 . godine, tokom austrijsko – turskog rata, vraća jedini preživeli monah, daskal Stefan. On zatiče zapuštenu crkvu, toliko zaraslu, da se ni vrata nisu poznavala. Do svoje smrti 1729 . godine, Stefan je uložio ogroman napor u obnovi Ravanice.
Manastir Ravanica bio je zaštićen bedemom sa sedam kula. Jedan putopisac 1568 . godine navodi da su očuvane četiri kule. Danas Ravanicu okružuju ostaci zida sa tri kula. Takođe, u prvoj polovini devetnaestog veka, tačnije 1829 . godine, unutar kompleksa je još uvek postojala velika trpezarija iz srednjeg veka. Nje danas više nema, već se na njenim temeljima nalazi konak izgrađen u periodu od 1849 – 1850 . godine. Do 1946 . godine Ravanica je bila muški opštežiteljni manastir. Ona je tada pretvorena u ženski manastir i u njega se uselila igumanija efimija sa 25 sestara.
Sa druge strane, mošti kneza Lazara ležale su u manastiru Vrdnik sve do 1942 . godine. Ustaška pustošenja po Sremu primorala su bratstvo da mošti prebaci u Sabornu crkvu u Beogradu. Na šestotu godišnjicu bitke na Kosovu, mošti svetog kneza pošle su putem Srbije, da bi konačno, 6 . septembra 1989 . godine, stigle u manastir Ravanicu.
Ravanički živopis je teško oštećen. Veći delovi unutrašnjosti crkve su danas bez fresaka. Ono što je očuvano nalazi se u veoma lošem stanju. Brojne kompozicije su izbledele. Ravanički freskopis delimično je očuvan u oltarskom i glavnom unutrašnjem prostoru crkve. Ono što karakteriše ovaj živopis jesu novine vezane za šeme u izboru tema i ciklusa. To su prikazi Velikih praznika, Hristova stradanja, Čuda i parabole, koji će postati pravilo u budućem oslikavanju hramova Moravske Srbije. U kupolama crkve nalaze se freske Hrista, Bogorodice, Anđela i proroka. U oltarskom delu se nalaze predstave Hristovog stradanja i ovaploćenja, dok su u naosu oslikani ciklusi Velikih praznika, Čuda i jevanđeljske pripovesti. U najnižoj zoni nalaze se Sveti ratnici. Celokupan živopis zamišljen je i oslikan planski, u skladu sa crkvenim krugovima sa kojima je knez Lazar bio tesno povezan. Veoma brižljivo su obrađeni stubovi koji nose kupolu. Oni su ukrašeni motivom vezanih lančanih medaljona. Ti krugovi, u bogatim okvirima, na plavoj pozadini, ukrašenoj raskošnim ornamentima izvedenim zlatom, penju se ka nebu i ritmom linija, kolorističnim odnosima i raskošnom, novom primenom ornamenata, daju specifičan pečat živopisu Ravanice.
Ravanički manastir jedan je od najznačajnijih duhovnih centara u Srbiji. U njemu se i danas neguje kult kneza Lazara, kao i sećanje na kosovske junake. Pod uticajem Ravanice nastajale su i druge crkve i manastiri, među kojima se ističu obližnji manastir Sisojevac i crkve u Petruškoj oblasti. Nedaleko je smešten i manastir Manasija, zadužbina Lazarevog sina Stefana Lazarevića. Iako se političko središte dvojice vladara nije nalazilo u blizini, duhovni centar Moravske Srbije bio je upravo ovde. Po svom značaju, manastir Ravanica nema premca ni uzora. Ravanica je jedinstvena i u svakom smislu jedna od najlepših sakralnih građevina u Srbiji.