Kopaonik je najveći planinski masiv u Srbiji. Pruža se u pravcu severozapad – jugoistok, prostire se u dužini od oko 75 kilometara. U središnjem delu dostiže širinu od oko 40 km. Kopaonik se u rimskim, mletačkim i turskim izvorima pominje i kao Srebrna planina. Kopaonik se nalazi između reka Ibar i Sitnice na zapadu, Labe na jugoistoku, Jošanice i Kozničke reke na severu, i reka Rasine i Toplice na istoku. Kroz planinu protiču Barska i Lisinska reka na zapadnoj strani, Duboka i Brzeća reka na istočnoj strani, kao i Ciganska i Gobeljska reka na severnoj strani. Centralna kopaonička reka je Somokovska reka, koja je i glavna vodena arterija ove planine. Najviši vrh Kopaonika je Pančićev vrh, koji dostiže visinu od 2 017 metara. Drugi veći vrhovi Kopaonika su Karaman ( 1 934 m ), Gobelja ( 1 834 m ), Čardak ( 1 590 m ), Šatorica ( 1 750 m ), Oštro koplje ( 1 789 m ) …
Zbog svojih prirodnih vrednosti, deo Kopaonika je 1981 . godine proglašen za Nacionalni park. Nacionalni park Kopaonik obuhvata površinu od 11 810 hektara. Ovo područje predstavlja jedan od najznačajnijih centara biodiverziteta endenične flore Srbije. Unutar Nacionalnog parka nalazi se 698 hektara izdvojenih u 11 rezervata prirode i 26 prirodnih spomenika, 12 geomorfoloških, 6 geoloških, 8 hidroloških i 15 objekata svrstanih u nepokretna kulturna dobra.
Kopaonik odlikuje visoki stepen biološkog i predeonog diverziteta. Na planini je pronađeno preko 1 600 vrsta biljaka. Visokoplaninsku floru gradi 825 vrsta i podvrsta biljaka, svrstanih u 292 roda i 80 familija, što čini 1 / 5 ukupne flore Srbije. Pojas iznad 1 500 metara nadmorske visine pokrivaju guste smrčeve šume, dok se one na visinama od 1 750 – 1 900 metara proređuju i prelaze u zajednice niskih žbunova gde preovlađuju planinska kleka i borovnica. Na prostoru Nacionalnog parka Kopaonik žive tri stenoendemične biljne vrste. To su : Kopaonička čuvarkuća, Kopaonička ljubičica i Pančićeva režuha. Osim toga, ovde boravi 91 endemična i 82 subendemične biljke, od kojih je čak 30 zaštićeno. Zabranjeno je njihovo čupanje, kidanje, sečenje, lomljenje, ili bilo koji vid uništavanja. Takođe, četiri biljne vrste iz Nacionalnog parka Kopaonik nalaze se u Međunarodnoj Crvenoj listi, knjizi retkih i ugroženih vrsta biljaka i životinja.
Fauna Nacionalnog parka Kopaonik je veoma bogata. Izuzetno je razvijena fauna insekata. Kopaonik je jedini poznati lokalitet na kome boravi reliktna vrsta dnevnog leptira, Coilas balcanica Rebel. Takođe, ovde živi i veći broj vodozemaca i gmizavaca. Fauna ptica obuhvata 173 vrste, a fauna sisara 40 vrsta.
Na Kopaoniku boravi 40 vrsta sisara. Njih čini 9 vrsta bubojeda, 5 vrsta slepih miševa – ljiljaka, 1 vrsta paglodara, 14 vrsta glodara, 9 vrsta mesoždera, i dve vrste papkara. Faunu riba pripada pastrmskom regionu. Ovde boravi autohtona vrsta potočne pastrmke, koja se nalazi na listi zaštićenih divljih vrsta. Zbog velikog broja ptica koje ovde borave, Kopaonik je još 1997 . godine uvršten u spisak međunarodno značajnih područja za ptice. Ovde se mogu videti osičar, orao zmijar, uralska sova, gaćasta kukumavka, planinski detlić, troprsti detlić … Bogata fauna vodozemaca i gmizavaca se većinom nalazi pod strogom zaštitom. Na Kopaoniku su zastupljeni vodozemci : šareni dađdevnjak, alpski mrmoljak, žutotrbi mukač, velika zelena žaba, livadska žaba, riđa žaba … Od gmizavaca su zastupljeni : zelembać, živorodni gušter, zidni gušter, belouška, ribarica, obični smuk, poskok, šarka …
Na Kopaoniku se nalazi nekoliko izuzetno značajnih prirodnih spomenika. Geomorfološki spomenici se dele u dve skupine. Kamene granitne figure : Lisičja stena, Pajin grob, Suvi vrh, Jankov breg, Babin grob, Visoki deo i Karaman. Tragovi pleistocenske glacijacije : Cirk Krčmar, Cirk Široki do i Cirk Velika Gobelja.
Od geoloških spomenika prisutni su : Velika stena, Velika Šiljača, Jelica, Žljeb, Gvozdac i Oštri krš.
Hidrološki spomenici – izvori i vrela na Kopaoniku su : Vrelo Duboko, Gejzir Gvozdac, izvor Marina voda, izvor Krmčar, vodopad Barska reka – vodopad Jelovarnik, Semeteško jezero. Takođe, tu su i strogo zaštićeni vodotoci slivova : Samokovska reka, Gobeljska reka, Barska reka, Brzeka reka i Duboka reka.
Kopaonik, sa svojom okolinom, poseduje veliki broj kulturno – istorijskih spomenika.
Nebeske stolice, odnsno Crkvina, je arheološki lokalitet iz poznoantičkog i ranohrišćanskog perioda. Nalazi se na nadmorskoj visini od 1 800 metara, ispod Pančićevog vrha. Istraživački radovi na ovom lokalitetu započeli su 1998 . godine, i tada su pronađeni ostaci građevina i reprezentativne bazilike, specifične osnove. U unutrašnjosti bazilike pronađen je ranohrišćanski mozaik. Pretpostavlja se da je lokalitet srušen i napušten tokom seobe naroda, i da se tokom srednjeg veka više nije koristio. Južno od Nebeskih stolica, na brdu Čučaica, nalaze se neistražene tvrđave iz ranovizantijskog perioda.
Pančićev mauzolej je grobno mesto čuvenog srpskog botaničara Josifa Pančića. On je lično izrazio želju da bude sahranjen na „ krovu Srbije “. Zemni ostaci Josifa Pančića i njegove supruge Mileve se od 1951 . godine nalaze na vrhu Kopaonika. Oni su sahranjeni u kovčezima od Pančićeve omorike, koju je otkrio upravo Josif Pančić. Od tada se najviši vrh Kopaonika naziva Pančićev vrh. Mauzolej je tokom bombardovanja Srbije pogođen i teško oštećen. Na Pančićevom vrhu se nalazi vojna baza, što mauzolej čini gotovo nedostupnim.
Neizostavne znamenitosti Kopaonika su i ostaci srednjevekovnog puta Kukavica ( oko 4 km ), ostaci srednjevekovnog rudnika : selo Zaplanina, Samokovska reka, Kadijevac, Suvo Rudište, Brzeka reka, Bela reka. Tu su i spomenici iz oslobodilačkih ratova : spomenik na Mramoru, spomenici Đački grob, Raskrsnica, spomenik žrtvama fašizma u Krivoj Reci.
Jedna od najznačajnijih kulturno – istorijskih vrednosti ovog kraja jesu ostaci srednjevekovnih gradova. To su gradovi Maglič, Ras, Koznik, Brvenik i Zvečan. Ovi lokaliteti spadaju u red najznačajnijih ostataka srpske srednjevekovne države. Dolazak na Kopaonik ne treba da prođe bez posete nekom od ovih spomenika. Takođe, u kopaoničkom kraju se nalazi i značajn broj srednjevekovnih manastira. To su Studenica, Žiča, Sopoćani, Đurđevi Stupovi, Gradac, Pavlica … Ovi manastiri se smatraju za najlepše u Srbiji, i sa utvrđenjima lepo oslikavaju sjaj nemanjićke države.
Kopaonik je planina sa veoma razvijenim zimskim turizmom. Ovde se nalaze najbolje ski staze u Srbiji. Postoji oko 50 km uređenih alpskih staza od čega su 3 FIS staze za slalom i veleslalom. Staze su opremljene sa 23 žičare kapaciteta 28 000 skijaša na sat. Osim toga, u predelu Ravnog Kopaonika postoji 20 km uređenih staza za nordijsko skijanje.
U okolini Kopaonika nalazi se se veliki broj banjskih lečilišta. To su Vrnjačka Banja, Mataruška Banja, ijarinska Banja, Jošanička Banja, Lukovska Banja i Kuršumlijska Banja.
Nacionalni park Kopaonik je mesto neverovatne prirodne lepote i bogatstva. Zbog bogate flore i faune smatra se za jedan od najznačajnijih rezervata prirode u Evropi. Osim toga, ovo je kraj ispunjen kulturno – istorijskim znamenitostima, kao i nekim od najboljih banjskih lečilišta u Srbiji. Sve ovo Kopaonik čini jedinstvenim i uzbudljivim.