Geografski položaj
Gamzigradska Banja smeštena je 11 km zapadno od grada Zaječara. Banja leži u dolini donjeg toka Crnog Timoka, na nadmorskoj visini od 160 metara. Okolinu banje čine šumoviti brežuljci i netaknuta priroda. Na području Gamzigradske Banje preovladava kontinentalna klima, sa toplim i prijatnim letima, i hladnim zimama. Gamzigradska Banja smeštena je nedaleko od magistralnog puta Zaječar – Paraćin, zbog čega je dobro povezana sa značajnijim saobraćajnicama u zemlji.
Istorija
Prostor na kome se nalazi Gamzigradska Banja ima veoma dugu i bogatu istoriju. Najznačajniji materijalni ostatak iz antičkog peioda je arheološki lokalitet Romulijana, prelepi dvorac rimskog cara Galerija. Podataka o postojanju banje nema, mada je gradnje na njenom području bilo. Teško je pretpostaviti da bi Rimljani, odlični poznavaoci banjskih lečilišta, propustili da koriste blagodeti Gamzigrada. Pisani podaci o eventualnom postojanju banje potiču iz zabeleški iz petnaestog i šesnaestog veka. Baron Sigmund Avgust Herder je 1835. godine zapisao postojanje Gamzigradske Banje, ali ne pominje da se voda koristila za kupanje, već samo za pranje tkanina. Prva terapijska kupanja zabeležena su tek 1890. Početkom dvadesetog veka Gamzigradska Banja postaje sve popularnija. Već tada su podizani prvi improvizovani objekti u kojima su boravili gosti. Prvu kaptaciju izvora izvršili su 1925. godine lokalni seljani, a tada su nikli i prvi bazeni. Tokom 1927., eksploataciju izvora mineralne vode preuzela je opština Gamzigrad, a dve godine kasnije uprava Moravske banovine. Počela je izgadnja i prvih vila i ugostiteljskih objekata. Nakon Drugog svetskog rata izvršena su hidrogeološka istraživanja, kao i hemijske analize vode. Najznačajnije u razvoju banjskog lečilišta bilo je osnivanje Zavoda za prevenciju, lečenje i rehabilitaciju bolesti perifernih krvnih sudova i vibracione bolesti.
Lekoviti faktori
Gamzigradska Banja poseduje pet termalnih izvora koji se koriste u lečenju. Četiri izvora imaju temperaturu vode od 32, 39, 41 i 42 stepena celzijusa, a jedan je izvor hladne vode sa temperaturom od 17 stepeni celzijusa. Izvori su kaptirani u koritu reke Timok, ograđeni su betonom, a njihova voda se sprovodi do tri bazena i kada. Izvor sa vodom temperature od 42 stepena celzijusa poseduje kalcijum, natrijum, magnezijum, kalijum i gvožđe, kao i anjone : bikarbonate, hloride i sulfate. Prema sastavu i temperaturi, voda iz Gamzigradske Banje spada u red zemnoalkalnih homeotermi. Pri lečenju koristi se kupanjem i pijenjem. Takođe, pri lečenju se koristi i lekovito blato.
Indikacije za lečenje
U Gamzigradskoj Banji se leče :
- Reumatizam zglobova i mišića
- Išijas
- Katar želuca
- Ženske genitalije ( zapaljenje materice )
- Zapaljenje trbušne i plućne maramice
- Neuralgije
- Posledice povreda
- Neke kožne bolesti
Okolina i turistička ponuda
Nedaleko od Gamzigradske Banje, na svega dva kilometra, nalazi se arheološki lokalitet Felih Rumuliana, rimska palata koja se nalazi na UNESCO – voj listi svetske baštine. Za posetioce banje organizuju se izleti do Zlotskih pećina, Rajačkih pivnica, planine Rtanj, manastira Suvobor i Grliškog manastira. U blizini se nalazi grad Zaječar, gde su smešteni muzej sa eksponatima iz Felix Romuliane, pozorište … Ljubitelji pecanje ne smeju da propuste Grlško jezero i jezero Sovinac. Okolina Gamzigradske Banje ispunjena je jedinstvenim prirodnim bogatstvom, što je idealno za sve ljubitelje prirode. Takođe, banja nudi sjajne uslove za pripreme sportista. Ovde se nalaze zatvoreni bazeni, teretana, fublaski teren, tereni za male sportove, kao i teniski tereni. Za decu je organizovana rekreativna nastava.