Nacionalni park Đerdap nalazi se u severoistočnom delu Srbije, na desnoj obali reke Dunav, na samoj granici sa Rumunijom. Prostire se na površini od 637, 99 kvadratna kilometra, duž 100 kilometara desne obale Dunava. Prostire se od tvrđave Golubac do antičkog utvrđenja Diana, na površini od oko 63 000 hektara. Ovo je najveći Nacionalni park u Srbiji.
Nacionalni park Đerdap je ima dobio po Đerdapskoj klisuri, najlepšoj klisuri na celom toku reke Dunav. Ovo je najveća i najduža klisura probojnica u Evropi. Sastoji se od četiri klisure i tri kotline. To su Glubačka klisura, Ljupkovska kotlina, klisura Gospođin vir, Donjomilanovačka kotlina, klisura Veliki i Mali kazan, Oršavska kotlina i Sipska klisura. Područje Đerdapske klisure je 1974 . godine proglašeno za Nacionalni park.
Gvozdena Kapija Dunava predstavlja netaknuto područje. Njegova ukupna površina iznosi 63 608 hektara, dok se pod zaštitom nalazi 93 968 hektara površine. Đerdapsko područje je oduvek bilo zanimljivo za botaničare. Josif Pančić je, u periodu od 1853 . do 1876 . godine, čak 12 puta boravio u Đerdapu i njegovoj okolini. Na području Nacionalnog parka Đerdap postoje 43 strogo zaštićenih vrsta, kao i 124 zaštićenih vrsta biljaka. Inače, područje parka naseljava preko 1 100 biljnih vrsta. Naročito se izdvajaju tercijalni relikti, kao što su : mečja leska, orah, jorgovan, tisa, srebrna lipa, kavkaska lipa … Osnovnu odliku Nacionalnog parka čini velika šumovitost ( preko 64 % ), kao i bogatstvo i raznovrsnost flore.
Veliko bogatstvo Nacionalnog parka Đerdap ogleda se i u velikom broju očuvanih staništa životinjskog sveta. To su voda, odnosno reka Dunav sa pritokama, očuvana šumska staništa, livade, klisure i kanjoni. U ovim očuvanim staništima posebno se izdvaja životinjski svet kičmenjaka, gde spadaju : sisari, ptice, gmizavci, vodozemci i ribe. Raznolikost staništa odrazila se i na faunu, koja takođe obiluje reliktnim vrstama. Nacionalni park Đerdap je stanište za preko 150 vrsta ptica : suri orao, orao zmijar, orao belorepan, crna roda, siva čaplja … Osim toga, ovde borave i brojni sisari : vidra, medved, ris, šakal, divokoza, srna, jelen …
Osim četiri jedinstvene klisure, dva prelepa kanjona , u Nacionalnom parku Đeradp nalaze se i tri prostrane rečne kotline, preko 1 000 pećina i vrtača. Takođe, ovde je reka Dunav najdublja na čitavom toku, sa čak 82 metra dubine i svega 150 metara širine. Kod Golubačke tvrđave je Dunav najširi čak 7 km. Posebnu znamenitost čini planina Miroč, sa velikim brojem biljnih i životinjskih vrsta.
Đerdapsku klsuru ne čine samo predivna priroda i brojn životinjske i biljne vrste. Ovo je dom brojnih kulturno – istorijskih znamenitosti, jedinstvenih po značaju i načinu gradnje.
Lepenski Vir je jedno od najvećih i najznačajnijih mezolitskih i neolitskih arheoloških nalazišta. Ime je dobio po dunavskom viru, a bio je sedište jedne od najvažnijih i najsloženijih kultura praistorije. Od 1965 . do 1970 . godine pronađeno je ribarsko lovačko naselje sa začecima kultivacije i domestifikacije. U periodu iskopavanja otkriveno je sedam sukcesivnih naselja i 136 objekata, izgrađenih u periodu od oko 9500 . do 7200 . godine pre naše ere, kao i u periodu od 6250 . do 5500 . godine pne. Duž Đerdapa se prostiru lokaliteti Lepenski vir, Vlasac, Razvrata, Ikoana, Hajdučka vodenica, Alibeg, Padina, a nizvodno od Gvozdenih vrata nalaze se Ostrovul Bokului, Skela Klodovei i Ostrovul Korbului.
Diana je stari utrvđeni grad, smešten ispod Hidroelektrane Đerdap I. Utvrđenje je izgrađeno u vreme Dačkih ratova, sa ciljem da se obezbedi sigurna plovidba Dunavom. Diana je arheološko nalazište od izuzetnog značaja, i nalazi se pod zaštitom Republike Srbije. Gradnja Diane započela je u vreme cara Trajana. Tokom trećeg veka je obnovljena, a proširena je u četvrtom veku. Krajem istog i sredinom sledećeg veka je uništena, da bi je obnovio vizantijski car Justinijan. Prodor Slovena i Avara na Balkan označio je kraj za ovo rimsko utvrđenje.
Golubačka tvrđava je jedna od najlepših i najočuvanijih tvrđava u Srbiji. Ne može se datirati njen nastanak. Prvi put se pominje 1335 . godine u ugarskim izvorima, mada se sa sigurnošću može reći da je grad starijeg datuma. Golubac se sastoji iz tri dela. To su Prednji grad, Zadnji grad i Gornji grad. Gornji grad je sagrađen u vreme kada su Golupcem vladali Srbi. Golubac čini deset kula. Deseta kula je mlađeg datuma, dodata u vreme turske vladavine. Ono što Golubac čini jedinstvenim jeste nepristupačan teren na kome je podignut. Ovo utvrđenje je imalo ogroman značaj, jer se preko njega kontrolisala plovidba Dunavom. Otuda se Golubac naziva i Čuvar Dunava.
Trajanov most je monumentalna građevina i jedan od simbola Đerdapske klisure. Izgrađen je po naredbi rimskog cara Trajana sa ciljem da se spoje Gornja Mezija i Dakija. Dužina mosta je iznosila 1 097, 5 metara, što ga je gotovo 1 000 godina činilo najvećim mostom na svetu. Trajanov most je srušen zbog sve učestalijih napada varvara. Danas se mogu videti ostaci prvih stubova, kod sela Kostol sa srpske strane, i kod Turn Severina sa rumunske strane. Projektom ministarstva kulture Srbije, predviđeno je da se na mestu mosta naprave laseri koji će svojim snopovima iscrtavati nekadašnji izgled mosta.
Trajanova tabla ( Tabula Traiana ) je latinski natpis posvećen rimskom caru Trajanu. Uklesana je u steni koja se nalazi iznad Đerdapske klisure. Tabla je podignuta na rimskom putu, koji se pružao od Beograda do Limesa na Dunavu. Tabla nije podignuta bez razloga. Car Trajan je možda i poslednji rimski osvajač. Nakon njegove vladavine počinje period povlačenja Rimskog Carstva, koji je završio potpunim slomom države. U vreme kada je Trajanova tabla izgrađena, ovaj rimski car se nalazio u pohodu protiv Dačana. Rimski put je tokom izgradnje Hidroelektrane Đerdap potopljen. Tada je Trajanova tabla izmeštena 21, 5 metara naviše, zbog čega je postala vidljiva sa reke.
Tokom istorije je Đerdapska klisura bila poprište nastajanja kultura, izuzetnih građevinskih poduhvata, ratnih pohoda, a danas je ovo oaza i jedno od najlepših mesta u Srbiji. Nacionalni park Đerdap se s ponosom može nazivati najlepšim delom Dunava. Đerdap to zaista i jeste.