Novi Sad

Novi Sad je najveći grad Autonomne Pokrajine Vojvodina, i drugi grad po broju stanovnika u Srbiji.




Takođe, Novi Sad je administrativni centar ove srpske Pokrajine, i administrativni centar Južnobačkog okruga. Novi Sad se nalazi na granici Bačke i Srema, na obali Dunava I MAlog bačkog kanala. Uz grad se naslanja planina Fruška Gora. Srpska Atina, kako se popularno naziva, prostire se na površini od 129, 4 kvadratnih kilometara, a na širem gradskom području živi oko 341 500 stanovnika. Novi Sad je jedan od najznačajnijih industrijskih, univerzitetskih, kulturnih I sportskih centara Republike Srbije.
Na području Novog Sada klima prelazi iz umereno – kontinentalne u kontinentalnu. Tokom jeseni i zime karakterističan je hladan vetar košava. Prosečna godišnja temperatura iznosi 10, 9 stepeni celzijusa.




Prostor na kome se nalazi Novi Sad bio je naseljen još u vreme daleke praistorije. U kontinuitetu, ovo područje je naseljeno još od vremena neolita. U četvrtom veku pre nove ere prostor Novog Sada naseljavali su Kelti, a u prvom veku ovde su pristigli Rimljani. Oni su na desnoj obali Dunava podigli utvđenje poznato pod imenom Cusum. Tokom četvrtogveka ovo utvrđenje stradalo je pod naletima Huna, a potom su usledili upadi i drugih naroda obuhvaćenih seobama u petom i šestom veku nove ere.

Tokom šestog veka utvrđenje, koje su podigli Vizantinci, zauzimaju Sloveni. Ubrzo je tvrđava postala uzrok borbi između Vizantije i Bugarske. U dvanaestom veku ovim područjem su, nakon borbi sa Vizantijom, naposletku zavladali Ugari.




Tokom srednjeg veka u ugarskim spisima pominju se naselja Petrovaradin, Sremska Kamenica, kao i nekoliko manje poznatih naseobina. Ime Petrovaradin prvi put se pominje u trinaestom veku, a proizvedeno je iz slovenskog imena Petrikon. U prvoj polovini šesnaestog veka ovo područje potpada pod vlast Osmanlija. Većinsko stanovništvo u tom period bilo je srpsko. Tada je Petrovaradin bio poznat pod imenom Varadin, I bio je sedište nahije u okviru Sremskog sandžaka. Austrijanci zauzimaju Petrovaradin u vreme Bečkog rata ( 1683 – 1699. ). Sledeći Austrijsko – turski rat doveo je do krvave bitke, koja se odigrala kod Petrovaradina 1716. godine. Turski poraz u bici kod Petrovaradina zauvek ih je oterao sa tog prostora. Habzburzi su krajem sedamnaestog veka građanima pravoslavne veroispovesti zabranjivali da se naseljavaju u Petrovaradinu. Srbi su zbog toga, 1694. godine, osnovali naselje na levoj obali Dunava. Iz tog naselja kasnije se razvio Novi Sad. Najstariji naziv ovog naselja bio je Ratzen Stad, odnosno Racka ( Srpska ) varoš. Ovo područje se od osamnaestog veka nalazilo u sastavu vojne granice. Broj stanovnika je neprestano rastao, a poveljom iz 1748. godine, Neoplanta ( Novi Sad ) je proglašen za Slobodan kraljevski grad. Novi Sad je tokom devetnaestog veka postajao kulturno I političko središte srpskog naroda. U to vreme Novi Sad postaje poznat kao Srpska Atina. Grad je teško stradao tokom Ugarske revolucije. Mađari su tada najpre bombardovali Novi Sad, a potom su ušli u grad I počeli da pljačkaju I da ubijaju stanovništvo. Tada je stradalo dve trećine grada. Novi Sad je od 1849 – 1860. godine bio u sastavu Vojvodstva Srbija i Tamiški Banat, a nakon toga je ušao u sastav Bačko – bodroške županije. Kada se Austro – ugarskom nagodbom iz 1867. Habzburška monarhija transformisala u Austro – Ugarsku, mađarizacija koju su sprovodile ugarske vlasti počela je da uzima danak i u Novom Sadu. Stanovništvo je postalo mešovito, mada to nije umanjilo ulogu ovog grada u borbi srpskog naroda. U Novi Sad se iz Pešte 1864. godine preselila Matica srpska, a potom je osnovano Srpsko narodno pozorište. Nakon što je Austro – Ugarska monarhija nestala u vrtlogu Prvog svetskog rata, u Novom Sadu se, 25. novembra 1918. godine, sastala Velika narodna skupština Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena Banata, Bačke i Baranje. Odlukom ove skupštine, ove teritorije su se zvanično otcepile od Ugarske, i prisajedinile Kraljevini Srbiji. Tokom Drugog svetskog rata Novi Sad je ušao u sastav okupatorske Mađarske, dok je Petrovaradin, zajedno sa Sremom, dospeo u ruke Nezavisne Države Hrvatske. Tokom 1942. godine izvršena je zloglasna Novosadska racija, tokom koje je ubijeno 1 246 Novosađana. Novi Sad je oslobođen oktobra 1944. godine, nakon čega ulazi u sastav novoosnovane socijalističke Jugoslavije. Novi Sad je 1975. godine odlikovan Ordenom narodnog heroja i proglašen je za grad – heroj. Tokom bombardovanja Srbije 1999. godine, Novi Sad je doživeo značajna razaranja. Danas je ovo jedan od najrazvijenijih i najznačajnijih gradova u Republici Srbiji. U poslednjih desetak godina Novi Sad doživljava neverovatnu ekspanziju u turizmu. Svake godine ovaj grad posećuje sve više turista iz celog sveta.

Turističke atrakcije u Novom Sadu su :

• Petrovaradinska tvrđava smeštena je na istoimenom mestu. Istorija Petrovaradina je veoma duga. Rimljani su ovde podigli utvrđenje zvano Cusum, koje je srušeno tokom napada Huna u petom veku. U osmom veku na Petrovaradin pristižu katolički monasi, cisterciti, koji grade manastir Belakut. Utvrđenje je u narednom periodu dobilo naznačaju, a naročito kada je opasnost od turskog širenja postajala sve veća. U prvoj polovini šesnaestog veka Petrovaradinom su zavladale Osmanlije. Tokom Bečkog rata ( 1683 – 1699. ), Austrijanci zauzimaju Petrovaradin, nakon čega se pristupilo rušenju srednjevekovnog utvrđenja i gradnji novog. Novo utvrđenje, koje se sa prekidima gradilo sve do 1790. godine, postalo je neosvojiva prepreka za osmanske napade. Danas je Petrovaradinska tvrđava jedan od simbola Novog Sada, i mesto održavanja Exit festivala.
• Sat – Kula smeštena je na Petrovaradinu, na Bastionu svetog Luja. Sat potiče iz Alzasa u Francuskoj, a početkom osamnaestog veka Petrovaradinu ga je poklonila Marija Terezija. Polovinom osamnaestog veka stara Kula je srušena, a potom je zamenjena sadašnjom. U satu se nalaze tri kugle teške 76 kilograma, a prečnik satnih krugova iznosi oko 2, 5 metara. Ono što ovaj sat čini jedinstvenim jeste to što mala kazaljka pokazuje minute, a velika sate. Tokom hladnog vremena sat kasni, a tokom toplog žuri. Zbog toga se ovaj simbol tvrđave i Novog Sada zove i „ Pijani sat “.
• Gradska kuća je monumentalno zdanje, smešteno u centru Novog Sada. Stari Magistrat je kopija Gradske kuće u Gracu, a ovo zdanje izgrađeno je 1895. godine, po projektu arhitekte Đerđa Molnara. Neorenesansna Gradska kuća, koja noću obasjava centar Novog Sada, na predivan način ukrašava staru arhitekturu grada.
• Nikolajevska crkva, odnosno crkva prenosa moštiju Svetog Nikole, najstarija je pravoslavna bogomolja u Novom Sadu. Spominje se prvi put 1730. godine, i to kao zadužbina grčke porodice Bogdanov. Crkva je stradala tokom mađarskog bombardovanja novosadske varoši 1848. godine, zbog čega je prvobitna dekoracija zauvek izgubljena. U Nikolajevskoj crkvi su kršteni sinovi Milene i Alberta Ajnštajna, Albert i Eduard.
• Uspenska crkva smeštena je u istoimenoj ulici. Gradnja ove crkve započela je 1765., a završena 1774. Godine. Podignuta je u baroknom stilu, a u to vreme je bila najznačajnija crkva na širem području. Oko crkve su se nalazili grobovi uglednih ktitora, a do samog zida su sahranjivani značajni Novosađani.
• Saborna crkva Svetog Đorđa najverovatnije jegrađena od 1734. godine, i to od kamena i opeke. Crkva je stradala tokom mađarskog bombardovanja 1848. godine, a obnovljena je od 1851. do 1853. Zdanje je dobilo novi izgled, ali kako nije održavano, ubrzo je oronulo. Početkom dvadesetog veka dolazi do obnove crkve, kada je i dobija svoj današnji izgled. U porti Saborne crkve nalazi se pravoslavni krst od crvenog mermera, najstariji javni spomenik u Novom Sadu.
• Almaška crkva Sveta Tri Jerarha podignuta je krajem osamnaestog veka. Prva crkva podignuta je 1718., od strane Srba koji su stigli iz sela Almaša. Prvobitna crkva izgrađena je od pruća, samim tim nije bila dugog veka. Na istom mestu nikla je nova, malo veća crkva, a svoj konačni oblik dobija krajem osamnaestog veka. Ovo je po prostranstvu najveća pravoslavna crkva u Novom Sadu.
• Rimokatolička parohijska crkva Svete Marije izgrađena je 1895. godine u neogotskom stilu. Crkvu je projektovao Đerđo Molnar, koji je dizajnirao i Gradsku kuću u Novom Sadu. Na mestu današnje crkve nekada se nalazila stara crkva iz osamnaestog veka.
• Crkva Snežne Gospe izgrađena je 1716. godine, u čast pobede austrijske vojske nad Turcima. Ranije se na ovom mestu nalazila se kapela, koju su Turci u šesnaestom veku srušili. Oni su potom podigli drvenu džamiju sa minaretom, a tu se nalazilo i stanište za derviše. Krajem sedamnaestog veka, tačnije 1687.godine, džamija je pretvorena u katoličku crkvu. Svoj današnji oblik crkva je dobila 1881. Ono što ovu crkvu odlikuje jeste oltar u tri hrišćanske varijante, a na zadnjem kubetu se nalaze i krst i polumesec.
• Sinagoga je izgrađena 1906. godine, u stilu mađarske secesije. Danas se u ovom objektu ne vrše religiozni obredi, već ona, zbog izuzetne akustičnosti, služi kao koncertna dvorana.
• Vladičanski dvor nalazi se na kraju Zmaj Jovine ulice u Novom Sadu. Tokom 1901. godine, u vreme kada je vladika bio Mitrofan Šević, izgrađen je Vladičanski dvor u srpsko – vizantijskom stilu. U samoj blizini se ranije nalazio dvor koji je 1741. godine podigao vladika Visarion Pavlović. Ovo staro zdanje uništeno je tokom mađarskog bombardovanja Novog Sada 1848. godine. Danas je Vladičanski dvor jedno od najvrednijih arhitektonskih dela u Novom Sadu.
• Srpsko narodno pozorište osnovano je 1861. godine i jedna je od najznačajnijih institucija kulture u Novom Sadu. Današnje pozorište smešteno je u mermernoj zgradi u centru grada, izgrađenoj 1981. godine. U Srpskom narodnom pozorištu odigravaju se brojne predstave, a ujedno se održavaju i razne kulturno – umetničke manifestacije.
• Exit festival održava se svake godine od 2000. Exit festival je od samog početka postao jedan od najpopularnijih i najvećih muzičkih festivala u Evropi. Održava se svakog jula na Petrovaradinskoj tvrđavi, a broj posetilaca se iz godine u godinu povećava. Na Exit festivalu nastupaju najveća imena iz sveta muzike.
• Fruška Gora smeštena je u blizini Novog Sada. Fruška Gora duga je 75, a široka od 12 do 15 kilometara. Ova planina u sebi krije brojne lepote. Fruška Gora je 1960. godine proglašena za Nacionalni park, a poznata je i kao srpska Sveta Gora. Razlog tome leži u činjenici da se na njoj nalazi 16 manastira Srpske pravoslavne crkve. Takođe, Fruška Gora je poznata i po velikom broju odmarališta i izletišta, kao što su Stražilovo, Testera i drugi.
• Novi Sad ima još mnogo toga da ponudi. Srpska Atina je poslednjih desetak godina postala prava hit destinacija, i to ne bez razloga. Ovo je grad za pravo uživanje i odmor, jedan od najlepših i najživljih gradova u Srbiji.